Θέση - Πρόσβαση
O Νομός Καστοριάς βρίσκεται στο δυτικό άκρο της Δυτικής Μακεδονίας. Συνορεύει με τους νομούς Φλώρινας, Γρεβενών, Κοζάνης και Ιωαννίνων, καθώς και με την Αλβανία, από τη δυτική πλευρά.
Η πόλη της Καστοριάς, απλώνεται αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 620 μέτρων. Είναι χτισμένη πάνω σε μια χερσόνησο, που εισχωρεί στη λίμνη Ορεστιάδα και κάτω από τους εντυπωσιακούς ορεινούς όγκους του Γράμμου και του Βιτσίου. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή ο πληθυσμός του Νομού ανέρχεται σε 53.483 κατοίκους ,ενώ η πόλη έχει 20.636 κατοίκους.
H Καστοριά συνδέεται αεροπορικά με την Αθήνα, μέσω του διεθνούς αεροδρομίου «Αριστοτέλης», το οποίο βρίσκεται στο Άργος Ορεστικό. Η πρόσβαση στο νομό γίνεται πλέον εύκολα και άνετα μέσω της Εγνατίας οδού. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί η παλαιά εθνική οδός.
Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού
Αγροτουρισμός
Ο αγροτουρισμός, που αναπτύσσεται στην περιοχή, μπορεί να προσφέρει πρωτόγνωρες εμπειρίες στους επισκέπτες της. Η γνωριμία με τις αγροτικές ασχολίες, τα τοπικά προϊόντα, την παραδοσιακή κουζίνα και την καθημερινή ζωή των κατοίκων δίνουν μια άλλη διάσταση στην έννοια του ταξιδιού. Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να αφουγκραστεί τον τόπο και να νοιώσει τη χαρά της ανακάλυψης και της περιπέτειας.
Τα τοπικά αγροτικά προϊόντα είναι γνωστά για την εξαιρετική τους ποιότητα: Τα φασόλια καλλιεργούνται σχεδόν σε όλους τους οικισμούς του νομού, σε δύο ποικιλίες: τα λευκά και τα έγχρωμα. Έχουν αυξημένες αντιοξειδωτικές ιδιότητες και πολύ πλούσια γεύση. Οι γίγαντες-ελέφαντες έχουν αναγνωριστεί ως προϊόντα Προστατευμένης Γεωγραφικής Ένδειξης.
Τα ιδιαίτερα κλιματολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής συντελούν ώστε τα μήλα που καλλιεργούνται να είναι γλυκά, τραγανά και πολύ ανθεκτικά. Είναι αναγνωρισμένα ως προϊόντα Προστατευμένης Γεωγραφικής Ένδειξης. Τα φαγώσιμα άγρια μανιτάρια συλλέγονται από υγρές, ανήλιες και απάνεμες δασωμένες πλαγιές, ρέματα και κοιλάδες του Γράμμου και του Βιτσίου ή καλλιεργούνται.
Η κορυφαία ποιότητά τους οφείλεται στο κλίμα της περιοχής και στην απουσία του φαινομένου της όξινης βροχής. Στα ορεινά δάση της Καστοριάς, σε υψόμετρο μέχρι 800 μέτρα ευδοκιμούν οι καστανιές, οι οποίες δίνουν τον εξαιρετικά θρεπτικό καρπό τους. Στις πλαγιές των βουνών και στις ρεματιές καλλιεργούνται τρεις ποικιλίες καρυδιών: τα αφράτα, τα ημίσκληρα και τα σκληρά.
Η μεγάλη τυροκομική παράδοση της περιοχής συνεχίζεται, δίνοντας τυριά με ξεχωριστή γεύση και κορυφαία ποιότητα, χαρακτηρισμένα ως Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης. Η φέτα, το κασέρι, το κεφαλοτύρι και η κεφαλογραβιέρα παρασκευάζονται από άριστης ποιότητας γάλα, προερχόμενο από αιγοπρόβατα των αλπικών βοσκοτόπων του νομού Καστοριάς.
Αθλητικός Τουρισμός
- Σκι
- Κωπηλασία
- Ιστιοπλοΐα
- Περιπατητικές Διαδρομές
- Αθλητικές δραστηριότητες στο ποτάμι και τη λίμνη
- Αναρρίχηση
- Ποδηλασία βουνού
- Moto cross
- Μοντελισμός
Ιαματικός Τουρισμός
Τα ιαματικά λουτρά της Αμμουδάρας απέχουν 20 χλμ. από την Καστοριά και 4 χλμ. από το Άργος Ορεστικό.
Η υδροθεραπευτική μονάδα είναι από τις πλέον σύγχρονες και λειτουργεί όλο το χρόνο. Διαθέτει 10 ατομικούς λουτήρες, πισίνα κινησιοθεραπείας, γυμναστήριο, ιατρείο, βρύση για ποσιθεραπεία, εγκατάσταση για εισπνοθεραπεία και ξενώνα.
Τα νερά της Αμμουδάρας έχουν θερμοκρασία 15ο Cκαι ενδείκνυνται για τη θεραπεία ρευματοπαθειών, δερματικών παθήσεων, αρθροπαθειών.
Θρησκευτικός Τουρισμός
Τα μνημεία της ορθοδοξίας αποτελούν μια σημαντική έκφραση του ελληνικού πολιτισμού και προσελκύουν πολλούς επισκέπτες. Η Καστοριά, είναι πραγματικά ένα ζωντανό μουσείο της βυζαντινής τέχνης.
Η περιήγηση στα πολυάριθμα μνημεία της μπορεί να δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα των διαφορετικών φάσεων και εκφράσεων της εκκλησιαστικής τέχνης από το τέλος του 9ου έως τον 14ο αιώνα.
Η Παναγία Κουμπελίδικη, ο Ταξιάρχης Μητροπόλεως, ο Άγιος Στέφανος, οι Άγιοι Ανάργυροι και ο Άγιος Νικόλαος του Κασνίτζη είναι μερικοί από τους περίπου 80 εκπληκτικούς ναούς.
Στα μοναστήρια της περιοχής ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την πατροπαράδοτη φιλοξενία των μοναχών.
Οι Μονές της Παναγίας της Μαυριώτισσας στην πόλη της Καστοριάς, των Αγίων Αναργύρων Μελισσοτόπου, του Αγίου Νικολάου Κορησού, της Παναγίας Κλεισούρας, της Αγίας Παρασκευής Βασιλειάδας δεν έμειναν αμέτοχες στις κρίσιμες ιστορικές στιγμές και προσέφεραν καταφύγιο στους πιστούς.
Αυτός είναι σε μεγάλο βαθμό ο λόγος για τον οποίο οι Έλληνες έχτιζαν τόσες πολλές εκκλησίες, επειδή συγχρόνως αποτελούσαν και καταφύγια γι'αυτούς.
Κυνήγι
Οι δασωμένοι ορεινοί όγκοι της περιοχής (Γράμμος, Βίτσι) προσφέρονται για κυνήγι. Τα συνήθη θηράματα είναι οι λαγοί, οι πέρδικες, τα αγριογούρουνα, οι τσίχλες.
Το κυνήγι γίνεται με τη βοήθεια των κυνηγόσκυλων ή αλλιώς ζαγάρια όπως συνηθίζεται να τα αποκαλούμε τα οποία συνοδεύουν τους κυνηγούς στις εξορμήσεις τους και ξετρυπώνουν τα θηράματα.
Στο κυνήγι του αγριογούρουνου οι κυνηγοί πηγαίνουν κατά ομάδες για να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα παίρνοντας μαζί τους όσο το δυνατό περισσότερα σκυλιά.
Φωτογράφηση
Η φυσική ομορφιά της Καστοριάς και οι εναλλαγές του τοπίου στο πέρασμα των εποχών μπορούν να προσφέρουν πλούσια ερεθίσματα στον ερασιτέχνη, αλλά και στον επαγγελματία φωτογράφο.
Περιήγηση με 4x4
Στο πανέμορφο φυσικό περιβάλλον της περιοχής, οι επισκέπτες μπορούν να απολάυσουν διαδρομές και περιηγήσεις με 4x4 και να έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν κάθε ομορφιά του φυσικού πλούτου της Καστοριάς.
Σχολικός Τουρισμός
Το εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον της περιοχής δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να ζήσουν διαφορετικές εμπειρίες και να γευτούν τη χαρά της απόδρασης στη φύση.
Η περιήγηση των μαθητών σε ένα τόπο με τόσο πλούσια παράδοση μπορεί να γίνει ένα ζωντανό μάθημα ιστορίας.
Περιβάλλον
Λίμνη
Η λίμνη της Καστοριάς, μια από τις ομορφότερες των Βαλκανίων, είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη φυσιογνωμία, την ιστορία και την εξέλιξη της πόλης. Έχει χαρακτηριστεί ως «Μνημείο Φυσικού Κάλλους» από το Υπουργείο Πολιτισμού και έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο «Φύση 2000».
Η έκτασή της είναι περίπου 28 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το μέγιστο βάθος της περίπου 9,5 μέτρα. Στην περιοχή υπάρχουν εννέα ρέματα που καταλήγουν στη λίμνη. Το μεγαλύτερο από αυτά είναι το ρέμα του Ξηροπόταμου.
Εκτός από τα ρέματα και το νερό της βροχής, η λίμνη Ορεστιάδα τροφοδοτείται και από πολλές υπολίμνιες πηγές. Είναι υγρότοπος μεγάλης σημασίας για τα υδρόβια, αλλά και για τα αρπαχτικά πουλιά και χρησιμεύει ως περιοχή αναπαραγωγής, διατροφής και διαχείμανσης.
Συντηρεί πλούσια ορνιθοπανίδα - περίπου 200 είδη - που περιλαμβάνει σπάνια και απειλούμενα είδη, προστατευόμενα από τη διεθνή και εθνική νομοθεσία.Χαρακτηριστικότερα από αυτά είναι οι λαγγόνες και οι αργυροπελεκάνοι, τέσσερα είδη ερωδιών, οι βουβόκυκνοι, οι αγριόπαπιες, οι νυχτοκόρακες, οι κορμοράνοι και πολλά παρυδάτια πουλιά.
Πέρα από τον μεγάλο αριθμό πουλιών που φιλοξενεί, είναι η μοναδική λίμνη στην Ελλάδα, στην οποία υπάρχουν σημαντικής έκτασης παρόχθια δάση υδρόφιλων δέντρων, που συνιστούν έναν από τους σπανιότερους οικότοπους της Ευρώπης.
Η λίμνη της Καστοριάς είναι η δεύτερη πιο παραγωγική σε αλιεύματα λίμνη της Ελλάδας. Τα είδη των ψαριών που υπάρχουν στη λίμνη είναι ο κυπρίνος (Γριβάδι), η πέρκα, το τσιρώνι, το γλήνι, ο γουλιανός , η τούρνα, η πλατίκα το πρικί και η πεταλούδα.
Βουνό
Ο ορεινός όγκος του Γράμμου είναι ένας τόπος ασύγκριτης ομορφιάς και ίσως ένας από τους λιγοστούς ανεξερεύνητους προορισμούς της Ελλάδας. Βρίσκεται στα σύνορα με την Αλβανία και η ψηλότερη κορυφή του φτάνει τα 2.520 μέτρα.
Οι κορυφές του διακρίνονται για τα εκτεταμένα λιβάδια, τους αλπικούς ποταμούς, τα παρθένα δάση οξιάς, δρυός, έλατου, καστανιάς πλατάνου και πεύκου. Από εδώ πηγάζουν δύο ποταμοί ο Αλιάκμονας και ο Σαραντάπορος. Το δάσος της Μπαρούγκας έχει ανακηρυχθεί «μνημείο της φύσης». Η απουσία ανθρώπινων παρεμβάσεων στη διάρκεια των χρόνων μεγιστοποιεί την οικολογική του σημασία.
Στην καρδιά του Γράμμου στην περιοχή των Αρρένων, υπάρχει μια μικρή λίμνη, η Δρακόλιμνη. Είναι ένα μικρό θαύμα της φύσης, σε υψόμετρο 1.740 μέτρων. Ανάμεσα στα βατράχια και τα νούφαρα της λίμνης, ζει ένα σπάνιο υδρόβιο είδος, ο αλπικός τρίτωνας, που οι ντόπιοι το ονομάζουν «ψάρι με πόδια».
Μια δεύτερη αλπική λίμνη βρίσκεται στην περιοχή Σακούλι και είναι προσβάσιμη από το χωριό Γράμμος. Στην περιοχή βρίσκουν καταφύγιο είδη όπως: η καφετιά αρκούδα, ο λύκος, η αγριόγατα, το αγριογούρουνο, το ζαρκάδι, το αγριοκάτσικο.
Ανάμεσα στα πολλά είδη πουλιών που ζουν και αναπαράγονται εδώ είναι: ο σφηκιάρης, ο φιδαετός, ο χρυσαετός, η πετροπέρδικα, η σταχτοτσικλητάρα, ο δρυομυγοχάφτης, η κοκκινοκαλακούδα, ο κούρκος, το χαροπούλι. Οι περιηγήσεις στα δαιδαλώδη μονοπάτια του βουνού είναι συναρπαστικές, γεμάτες εκπλήξεις.
Οι εναλλαγές του τοπίου, το πέρασμα από τα σκιερά δάση στα αλπικά λιβάδια με τα ανθισμένα λουλούδια, ο ήχος των τρεχούμενων νερών προσφέρουν στον επισκέπτη μοναδικές συγκινήσεις.
Ποτάμι
Ο ποταμός Αλιάκμονας, ο μεγαλύτερος της Ελλάδας, με μήκος 297χλμ., πηγάζει από τον ορεινό όγκο του Γράμμου και εκβάλλει στο Θερμαϊκό κόλπο.
Είναι ο μοναδικός ποταμός της Δυτικής Μακεδονίας και αποτελεί ένα σπάνιο υδροβιότοπο και έναν από τους πλουσιότερους υδάτινους πόρους της περιοχής. Στις όχθες του ποταμού υπάρχουν πυκνά δάση φυλλοβόλων δένδρων που δημιουργούν ένα σύνθετο οικοσύστημα εξαίρετης ομορφιάς.
Στον Αλιάκμονα υπάρχουν 30 περίπου είδη ψαριών. Ανάμεσά τους, πέστροφες, μπράνες, κέφαλοι, συρτάρια. Το ψάρεμα με καλάμι στις όχθες του ποταμού επιτρέπεται όλο το χρόνο, εκτός από την περίοδο αναπαραγωγής των ψαριών.
Η ποικιλία των πουλιών που έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή είναι μεγάλη και περιλαμβάνει κάποια σπάνια, προστατευόμενα είδη.
Μερικά από τα πουλιά που αναπαράγονται κοντά στο ποτάμι είναι: ο σφηκιάρης, ο ασπροπάρης, ο φιδαετός, η αετογερακίνα, ο σταυραετός, η πετροπέρδικα, το ποταμογλάρονο, η χαλκοκουρούνα.
Διαδρομές
Ο μικρός γύρος της λίμνης
Η βόλτα αυτή είναι ιδανική για όσους θέλουν να απολαύσουν από πολύ κοντά τη λίμνη. Ο καλύτερος τρόπος για να χαρεί κάποιος το τοπίο είναι να κάνει τη διαδρομή αυτή με τα πόδια ή με ποδήλατο. Αφήνοντας τον διπλής κατευθύνσεως δρόμο που περνά από το Ντολτσό, ο διαβάτης έχει μπροστά του 7 ειδυλλιακά χιλιόμετρα ακριβώς δίπλα στη λίμνη.
Ο παραλίμνιος δρόμος είναι ασφαλτοστρωμένος αλλά πολύ στενός. Τα θεόρατα πλατάνια και οι ιτιές γέρνουν πάνω από τη λίμνη. Στην αρχή αυτής της διαδρομής, σκαρφαλωμένο πάνω στον βράχο, βρίσκεται το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Στο δρόμο συναντά κανείς περιπατητές και παρέες που ψαρεύουν με καλάμια Ωραίες εικόνες που φανερώνουν τη διαρκώς ανανεούμενη σχέση των ανθρώπων με τη λίμνη.
Μονή Παναγιάς Μαυριώτισσας
Στο πλάτωμα μπροστά στην Μονή της Παναγίας Μαυριώτισσας στέκεται ένας πλάτανος 900 περίπου ετών, που έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο της φύσης. Δίπλα μικροπωλητές πωλούν τα προϊόντα τους (όσπρια, καρύδια, τουρσιά, τσάι) στους περαστικούς. Η επίσκεψη στη μονή αφήνει μια αίσθηση νοικοκυροσύνης και ταπεινότητας.
Οι τοιχογραφίες του 12ου αιώνα βρίσκονται στο εσωτερικό και στους εξωτερικούς τοίχους του καθολικού, καθώς και στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου. Οι μορφές των αγιογραφιών, φωτισμένες από το λιγοστό φως των κεριών και την αντανάκλαση της φωτιάς της σόμπας, αποκτούν άλλη διάσταση.
Αρχοντικό
Ο δρόμος συνεχίζεται με την ίδια πυκνή βλάστηση στην άκρη του και με κιόσκια, ιδανικά για πικ-νικ . Οι μπλε πινακίδες του συλλόγου ερασιτεχνών αλιέων προειδοποιούν κάθε λίγο «Ψάρευε χωρίς να παρανομείς, φίλε ερασιτέχνη ψαρά ». Η ησυχία διακόπτεται συχνά από τις βουτιές των πουλιών και τα πετάγματα στις καλαμιές. Πάπιες, πελεκάνοι, ερωδιοί, κορμοράνοι βρίσκουν άφθονη τροφή στη λίμνη.
Λίγοι ψαράδες απλώνουν τα δίχτυα τους με τις βάρκες, με τα «καράβια», όπως τα ονομάζουν οι Καστοριανοί. Κωπηλατούν όρθιοι, δίνοντας ώθηση στα κουπιά με το βάρος του σώματος. Οι βάρκες αυτές των λιμνών, είναι μακρόστενες, με πολύ υπερυψωμένες άκρες, πάτο που έχει κλίση και μακριά κουπιά. Παρότι έχουν βαρύ σκαρί είναι ευέλικτες και γρήγορες.
Λίμνη
Ένας άλλος τύπος πλεούμενου είναι τα μονόξυλα που είναι μικρά και χρησιμοποιούνται για ψάρεμα στα ρηχά. Είναι εντυπωσιακό ότι στο νεολιθικό λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού ανακαλύφθηκε μια τέτοια βάρκα, κατασκευασμένη από μονοκόμματο κορμό ξύλου.
Μετά το μεταβυζαντινό ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που βρίσκεται επάνω στο λόφο φτάνουμε στο τέλος του παραλίμνιου δρόμου, εκεί όπου βρίσκεται το κτίριο του Ναυτικού Ομίλου. Μοναδική η θέα της λίμνης από το σημείο αυτό.
Ο Ναυτικός Όμιλος δραστηριοποιείται με μεγάλη επιτυχία στην κωπηλασία. Συχνά βλέπει κανείς από το σημείο αυτό παιδιά να αθλούνται στην αποβάθρα ή να κωπηλατούν στα νερά της λίμνης. Η βόλτα συνεχίζεται στο αρχοντικό Τσιατσιαπά, ένα πανέμορφο αρχοντικό που χτίστηκε το 1754 και ολοκληρώνεται στην κορυφή του Αγίου Αθανασίου, στο Τσαρδάκι.
Ο μεγάλος γύρος της λίμνης
Αγιογραφίες Αγίου Νικολάου
Ο μεγάλος γύρος της λίμνης. Η διαδρομή αυτή δίνει την ευκαιρία στον ταξιδιώτη να δει τη λίμνη σε όλο της το μεγαλείο. Ξεκινώντας κανείς από τη νότια έξοδο της πόλης και οδηγώντας παράλληλα με τη λίμνη, φτάνει στο Δισπηλιό που βρίσκεται σε απόσταση 7 χλμ. από την Καστοριά. Στη θέση Ντούχλο υπάρχει ενδιαφέρον σπήλαιο, που η πρόσβασή του γίνεται με σκαλοπάτια.
Τα γεφύρια του χωριού Γκιολέ, Τσεσμέ, Λάκος και Γκρανοβόντα είναι ενδιαφέροντα αρχιτεκτονήματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Κοντά στο εκκλησάκι της Ανάληψης, στη θέση Νησί, έχει ανασκαφεί από το 1992 ο σημαντικός λιμναίος οικισμός του Δισπηλιού. Συνεχίζοντας μετά το Δισπηλιό στα 5 χιλιόμετρα, ο δρόμος περνά από τον οικισμό της Κρεπενής. Από εδώ ξεκινούσε, σύμφωνα με την παράδοση, το στοιχειό της Κρεπενής για να πάει στην Καστοριά να μπει στα σπίτια των νοικοκυραίων και να κάνει τις αταξίες του.
Μαυροχώρι
Μια επίσκεψη στον ναό του Αγίου Νικολάου, που βρίσκεται έξω από το Μαυροχώρι, αξίζει τον κόπο. Η εκκλησία αυτή, του16ου αιώνα, είναι το μοναδικό απομεινάρι του μοναστηριού που υπήρχε εδώ. Θαυμάσιες αγιογραφίες του 18ου αιώνα κοσμούν τον εξωτερικό τοίχο του νάρθηκα και ανάμεσά τους η εξαιρετική απεικόνιση της σφαγής των νηπίων.
Η παραλία του Μαυροχωρίου, το «μουράγιο», προσφέρει μια θαυμάσια θέα στη λίμνη. Η προβλήτα πανέμορφη, με διαμορφωμένους χώρους πρασίνου και πλατάνια. Εδώ μπορεί κανείς να δοκιμάσει τοπικές νοστιμιές, όπως σαρμάδες (λαχανοντολμάδες με λάχανο τουρσί), γριβάδια πλακί και μαυροβινές χυλοπίτες. Από το Μαυροχώρι ξεκινάει τουριστικό καραβάκι που κάνει τον περίπλου της λίμνης (πληροφορίες: Τουριστική επιχείρηση Δήμου Καστοριάς, τηλ. 24670.26777).
Οδηγώντας βόρεια και παράλληλα με τη λίμνη φτάνουμε στην Πολυκάρπη που απέχει 1 χλμ. από το Μαυροχώρι και 14 χλμ. από την πόλη. Το χωριό προσφέρεται για παραλίμνιες πεζοπορίες, καθώς και για ωραίες βόλτες στον κάμπο όπου υπάρχουν φυτώρια μηλιάς.
Μουράγιο
Συνεχίζοντας και στρίβοντας από τον κεντρικό δρόμο βρισκόμαστε σε δύο χωριά που προσφέρουν πανοραμική θέα στην Καστοριά. Στη Φωτεινή ξεχωρίζει το δάσος από βελανιδιές, που ονομάζεται «Κανιάκος» και καλύπτει έκταση 4.000 στρεμμάτων. Το κατάφυτο από δρυές και οξιές δάσος «Κουρί», που βρίσκεται στη Μεταμόρφωση προσφέρει εξαιρετική θέα. Έξω από το χωριό υπάρχει σε ωραιότατη τοποθεσία ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, του 8ου αιώνα. Στη συνέχεια συναντάμε το Τοιχιό. Ο γύρος της λίμνης ολοκληρώνεται με την είσοδο στην πόλη από το όμορφο προάστιο Χλόη.
Διασχίζοντας το Βίτσι
Ξεκινώντας από την Καστοριά και οδηγώντας βόρεια στο δρόμο προς τη Φλώρινα, περνάμε το προάστιο της Χλόης τα χωριά Απόσκεπο, Κεφαλάρι και Σιδηρωχώρι και μετά τη διασταύρωση για το Τοιχιό ο δρόμος ανηφορίζει, προσφέροντας μια πανέμορφη θέα της λίμνης και του κάμπου που την περιβάλλει.
Στα 14 χλμ. από την Καστοριά, στους πρόποδες του βουνού, συναντάμε το χωριό Βυσσινιά. Εδώ βρίσκονται δύο αξιόλογες εκκλησίες: ο Άγιος Νικόλαος, κτίσμα του 1884 και ο Άγιος Αθανάσιος που χτίστηκε το 1886. Έξω από το χωριό υπάρχουν δύο νερόμυλοι του 1910 και ένα πέτρινο γεφύρι, εξαιρετικής αρχιτεκτονικής του 1880.
Απόσκεπος
Αφήνοντας τη Βυσσινιά, ο δρόμος συνεχίζει να ανηφορίζει, περνά μέσα από μια κοιλάδα με μηλιές και αχλαδιές, και φτάνει στο χωριό Οξιά, που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.190 μέτρων. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν κάποια από τα σπίτια του χωριού. Μερικά είναι πλινθόκτιστα, φτιαγμένα δηλαδή από πηλό ψημένο, και στέγες από καλάμια, ξύλα και κεραμίδια. Κάποια άλλα είναι κατασκευασμένα με πελεκημένη πέτρα και έχουν καμάρες και βαριές ξύλινες πόρτες.
Η εκκλησία του Προφήτη Ιερεμία και η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης περιλαμβάνονται στα αξιοθέατα του οικισμού. Οι κάτοικοι είναι μανιώδεις συλλέκτες των μανιταριών που αφθονούν στην περιοχή. Στα μέσα Ιουλίου γίνεται η γιορτή του μανιταριού όπου τα καλογεράκια και τα βασιλομανίταρα μαγειρεύονται με τον παραδοσιακό τρόπο και προσφέρονται σε όλους τους παρευρισκόμενους.
Οξιά
Συνεχίζοντας, μετά τη Οξιά, οδηγώντας μέσα στο πυκνό δάσος, αφού προσπεράσουμε τις διασταυρώσεις για το Πολυκέρασο και την Περικοπή, φτάνουμε στο χιονοδρομικό κέντρο του Βιτσίου, σε υψόμετρο 1800 μέτρων. Η πανοραμική θεά από τις κορυφές των χιονοδρομικών πιστών και το δάσος από οξιές που το περιβάλλει, το κάνουν ένα από τα ομορφότερα χιονοδρομικά.
Στο χιονοδρομικό κέντρο υπάρχουν 3 πίστες, οι οποίες εξυπηρετούν μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Οι πίστες έχουν κοινή αφετηρία και εξυπηρετούνται από το ίδιο lift. Η κεντρική είναι 1000μ, η πλευρική ΒΑ 2.500μ, η πλευρική ΒΔ 1.300μ. Το χιονοδρομικό κέντρο λειτουργεί από το Δεκέμβριο έως το Μάρτιο. (τηλ. 24670.24884 και 24670.82666).
Χιονοδρομικό κέντρο Βιτσίου
Προχωρώντας 2,5 χλμ., μετά το χιονοδρομικό στον ίδιο ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς Φλώρινα, βρισκόμαστε κοντά στην κορφή του βουνού σε υψόμετρο 2.216 μέτρα.Είναι ένα σημείο με μαγευτική θέα, όπου βρίσκεται το μνημείο πεσόντων του Εμφυλίου πολέμου, θυμίζοντας τις αδελφοκτόνες μάχες που εκτυλίχθηκαν σε αυτές τις βουνοκορφές, από το φθινόπωρο του 1948 έως την άνοιξη του 1949.
Από το σημείο αυτό μπορεί κανείς να δει την ξεχωριστή ομορφιά της φύσης του Βιτσίου. Το πυκνό δάσος με τη σπάνια χλωρίδα και πανίδα αποτελεί καταφύγιο θηραμάτων και έναν πλούσιο βιότοπο για την απειλούμενη με εξαφάνιση αρκούδα.
Στα παρθένα δάση του Γράμμου - Επταχώρι
Με αφετηρία την Καστοριά κατευθυνόμαστε βόρεια, ακολουθούμε το δρόμο προς το Νεστόριο περνώντας από τα χώρια Μανιάκι – Κολοκυνθού – Μεσοποταμία - Καλοχώρι και οδηγούμε έχοντας στα αριστερά μας τον ποταμό Αλιάκμονα Στη διασταύρωση για Κρανοχώρι και Πτελέα υπάρχει ένας μικρός λόφος, όπου ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη Βάττυνα.
Συνεχίζοντας, αξίζει τον κόπο μια παράκαμψη ενός χιλιομέτρου από τον κεντρικό δρόμο για μια επίσκεψη στο χωριό Αγία Άννα, το οποίο διασχίζουν δύο παραπόταμοι του Αλιάκμονα. Οι δύο μικροί καταρράκτες που σχηματίζονται και η πυκνή βλάστηση δημιουργούν ένα τοπίο εξαιρετικής ομορφιάς.
Πηγές
Έξω από το χωριό, χτισμένη σε ένα φαράγγι, σε ύψος 150 μέτρων, πάνω από τον παραπόταμο του Αλιάκμονα βρίσκονται τα ερείπια της μονής των Ταξιαρχών της Τσούκας. Η μονή, που αποτελεί εξαιρετικό δείγμα μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής, χρονολογείται από το 13ο αιώνα και καταστράφηκε το 1943 από τους Ιταλούς.
Ανάμεσα στις θεόρατες καρυδιές, στην άκρη του γκρεμού στέκονται τα απομεινάρια τριών ναών: των Ταξιαρχών, της Ζωοδόχου Πηγής και ενός άγνωστου μονόχωρου ναού. Σύντομα μετά την επιστροφή στον κεντρικό δρόμο και σε απόσταση 25 χλμ. από την Καστοριά, φτάνουμε στο Νεστόριο. Χτισμένο σε ύψος 950 μέτρων, είναι το μεγαλύτερο χωριό της ευρύτερης περιοχής του Γράμμου και η κύρια είσοδος προς το βουνό.
Από την περιοχή αυτή περνά ένα παρακλάδι του διεθνούς ορειβατικού μονοπατιού Ε6 (αρχίζει από τη Σουηδία, διασχίζει την Ευρώπη μέχρι την ακτή της Αδριατικής και στη συνέχεια εισέρχεται στην Ελλάδα από την Ηγουμενίτσα και καταλήγει στη Σαμοθράκη). Το μονοπάτι ακολουθεί τη διαδρομή Ζούζουλη, Πεντάλοφος, Βόιο, Νέα Κοτύλη, Νεστόριο, Καστοριά, Κρανιώνας - Γαύρος και συνεχίζει στο νομό Φλώρινας.
River Party
Το χωριό προήλθε από τη συνένωση αγροικιών το 1772. Οι εξεγερμένοι κατά των Τούρκων κάτοικοί του δήλωσαν «νέμστρα» (δεν φοβάμαι), και έδωσαν, έτσι, το όνομα Νεστράμι στο νέο οικισμό, που αργότερα μετονομάστηκε Νεστόριο. Ανάμεσα στα αξιοθέατα του χωριού είναι ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών του 1858 με θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο, οι μύλοι του Ράλλη και του Σερένη και η πλατεία του θρυλικού Αλέξανδρου Παπατέρπου, που διακρίθηκε στον ελληνοιταλικό πόλεμο του 1940-41.
Το χωριό είναι πλέον διάσημο για το river party που γίνεται κάθε καλοκαίρι σε ένα μαγευτικό τοπίο, στον ποταμό Αλιάκμονα. Η γιορτή αυτή των νέων ξεκίνησε το 1974, όταν μια παρέα ομογενών, που κάθε καλοκαίρι επέστρεφαν για διακοπές στο χωριό, πήγε με ένα κασετόφωνο στις όχθες του ποταμού για ένα αποχαιρετιστήριο πάρτυ. Από τότε πολλά άλλαξαν, το κέφι όμως παραμένει το ίδιο. Το πρώτο παρασκευοσαββατοκύριακο του Αυγούστου, χιλιάδες επισκέπτες κατασκηνώνουν δίπλα στο ποτάμι.
Συναυλίες γνωστών καλλιτεχνών, happenings, φωτιές, χοροί δίνουν το χρώμα σε αυτή τη συνάντηση των νέων. Από το Νεστόριο ξεκινά η περιπλάνηση στο Γράμμο, ένα τόπο ανεξερεύνητο, ιδανικό για περιπατητικές περιπέτειες. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, τα δάση από οξιές, έλατα και μαύρη πεύκη και να ανιχνεύσει τα θλιβερά ενθύμια της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας.
Μια από τις διαδρομές που μπορεί κανείς να ακολουθήσει φεύγοντας από το Νεστόριο, είναι αυτή που ακολουθεί το χωματόδρομο προς τα ερειπωμένα χωριά Λιβαδοτόπι, Γιαννοχώρι, Μονόπυλο, Σλήμνιτσα, Φούσια. Η διαδρομή αυτή χρειάζεται κατάλληλο αυτοκίνητο και ευνοϊκό καιρό.
Νεστόριο
Αφού διασχίσουμε το πανέμορφο δάσος μαύρης πεύκης της Μπαρούγκας, το οποίο, το 1985, ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης, φθάνουμε στην απέραντη κοιλάδα της Γράμμουστας, σε υψόμετρο 1400 μέτρων. Το περίφημο αυτό βλαχοχώρι ταλαιπωρήθηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Απομεινάρι αυτής της περιόδου, τα ερείπια της βομβαρδισμένης εκκλησίας στην είσοδο του χωριού. Το χωριό είναι ιδανικό ορμητήριο για ορειβασία στις γύρω κορυφές και στη λίμνη Γκιστόβα, σε υψόμετρο 2.300 μέτρα.
Οδηγώντας νότια θα φθάσουμε στη γέφυρα του ποταμού Σαραντάπορου απ'όπου στρίβουμε για να βρεθούμε σε ένα ξεχωριστό τόπο, στις βουνοκορφές που ονομάζονται Αρένες. Ο χωματόδρομος περνά μέσα από λιβάδια αρχικά, και στη συνέχεια μέσα από πυκνό δάσος με πεύκα και οξιές. Ο δρόμος καταλήγει στο οροπέδιο της πηγής Τρακοσάρα, που οι ντόπιοι ισχυρίζονται πως έχει τόσο ελαφρύ νερό, ώστε η οκά να ζυγίζει μόλις τριακόσια δράμια.
Εδώ βρίσκεται η λίμνη Μουτσάλια, στα 1740 μέτρα, με παγωμένα νερά και νούφαρα. Οδηγώντας νότια περνάμε από τα χωριά Πευκόφυτο και Χρυσή και μετά ακολουθούμε τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς τη Νέα Κοτύλη, περνώντας από την εγκαταλελειμμένη Παλιά Κοτύλη με τα πανέμορφα πέτρινα σπίτια και την Κυψέλη, ένα από τα γραφικότερα χωριά της περιοχής. Από εδώ επιστρέφουμε στο Νεστόριο από την άλλη πλευρά του Γράμμου.
Προς το απολιθωμένο δάσος
Ξεκινώντας από την Καστοριά ακολουθούμε το δρόμο για το Δισπηλιό και φτάνουμε στη διασταύρωση για το Άργος Ορεστικό, το οποίο απέχει 12 χλμ. από την Καστοριά. Στην πόλη μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει τα λίγα εναπομείναντα αρχοντικά των αρχών του 20ου αιώνα και τις βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου και του Προφήτη Ηλία.
Στο ύψωμα «Σκάλκη» μπορεί κανείς να απολαύσει μια πανοραμική άποψη του Αλιάκμονα, της παλιάς και της νέας γέφυρας. Έξω από την πόλη υπάρχει ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Διοκλητιανούπολης, όπου υπάρχουν μέρος του τείχους, ρωμαϊκοί τάφοι και τρεις παλαιοχριστιανικές βασιλικές με ψηφιδωτά δάπεδα.
Άρχαιολογικά Ευρήματα
Οδηγώντας 4 χλμ. στον κεντρικό δρόμο βρισκόμαστε στο χωριό Αμμουδάρα από το οποίο περνά ο Αλιάκμονας. Οι θειούχες πηγές του οικισμού βρίσκονται δίπλα στο ρέμα σε μια ωραία τοποθεσία με ιτιές, λεύκες και πλατάνια. Η υδροθεραπευτική μονάδα λειτουργεί όλο το χρόνο και είναι από τις πλέον σύγχρονες.(τηλ.2467044292).
Συνεχίζουμε προς την Ασπροκκλησιά και προς το Σκαλοχώρι και φτάνουμε στο χωριό Νόστιμο. Το χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 920 μέτρων, ανήκει στα Καστανοχώρια και στην κατοχή καταστράφηκε από τους Γερμανούς. Εδώ βρίσκεται το περίφημο απολιθωμένο δάσος ηλικίας 15-20 εκατομμυρίων χρόνων, με τροπικά και υποτροπικά φυτά.
Άρχαιολογικά Ευρήματα
Σε όλες τις πλευρές του χωριού, υπάρχουν επίσης σπάνια θαλάσσια απολιθώματα όπως αστερίες, μύδια, κοχύλια, σαλιγκάρια, δόντια καρχαρία κλπ. Έχουν επίσης βρεθεί και απολιθώματα ζωικής προέλευσης με ιδιαίτερη επιστημονική σημασία που ανατρέπουν τα μέχρι σήμερα ιστορικά δεδομένα.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η ύπαρξη απολιθωμένου δοντιού προϊστορικού τεράστιου φυτοφάγου ζώου καθώς και το δόντι ενός καρχαρία που υπολογίζεται ότι είχε μήκος 20-25 μέτρα. Τα καταπληκτικά αυτά ευρήματα βρίσκονται στο μικρό Μουσείο του Απολιθωμένου Δάσους, που είναι ανοιχτό καθημερινά (τηλ.2467084588,84566). Στη συνέχεια συναντάμε τα χωριά Ανθηρό και Σπήλιο.
Στα Κορέστεια
Η διαδρομή μας ξεκινά από τη Λεύκη, η οποία απέχει 6 χλμ. από την Καστοριά. Στο χωριό, που έχει πολλές βρύσες, ρέει ένα τμήμα του Άλιάκμονα. Δυο χλμ. μετά τη Λεύκη συναντάμε την Κορομηλιά, όπου μπορεί κανείς να επισκεφθεί το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου και το πέτρινο τοξωτό γεφύρι, που χτίστηκε επί Τουρκοκρατίας, το 1865. Το μονότοξο αυτό γεφύρι είναι χτισμένο πάνω από τον παραπόταμο του Αλιάκμονα που έρχεται από τα Κορέστεια και ονομάζεται Λαδοπόταμος.
Μαυρόκαμπος
Από το φαράγγι της Κορομηλιάς, το οποίο βρίσκεται 500 μ. έξω από το χωριό, μπορεί να απολαύσει κανείς την εξαιρετική θέα. Το φαράγγι έχει βάθος 70 μ. και μήκος 2,5 χλμ. Η πεζοπορία από το γεφύρι μέχρι τις πηγές γίνεται πολύ άνετα πάνω στο μονοπάτι. Αφήνοντας την Κορομηλιά, οδηγούμε στο δρόμο που συνδέει την Καστοριά με τις Πρέσπες, για να φτάσουμε στα χωριά των Κορεστείων.
Στα χωριά αυτά, πολλά από τα οποία είναι εγκαταλελειμμένα, υπάρχουν τα ταπεινά και ταυτόχρονα εντυπωσιακά πλινθόκτιστα σπίτια, με το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα τους. Σπίτια φτιαγμένα από ψημένο πηλό, με στέγες από καλάμια και κεραμίδια, προορισμένα να χαθούν στο πέρασμα του χρόνου. Ο οικισμός των Κορεστείων είναι σχετικά καινούριος και σε αυτόν εγκαταστάθηκαν οι κάτοικοι του Γάβρου.
Μαυροχώρι
Τα επόμενα χωριά είναι ο Αγιος Αντώνιος και η Χαλάρα, όπου τα «αρχοντικά της λάσπης» ξεπροβάλλουν ανάμεσα στις καρυδιές. Εδώ αξίζει ο επισκέπτης να δει το νερόμυλο που βρίσκεται έξω από το χωριό (1900), τη βρύση στο εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου (1800) και το ναό της Παναγίας (1717) που είναι πλινθόκτιστος.
Συνεχίζοντας βόρεια συναντάμε το Μακροχώρι τον Μελά και τον Άνω Μελά. Ο Παύλος Μελάς είχε βρει καταφύγιο στο ομώνυμο χωριό (που τότε ονομαζόταν Στάτιστα), όπου και τον σκότωσαν οι Τούρκοι. Το σπίτι όπου σκοτώθηκε λειτουργεί ως μουσείο και φιλοξενεί κειμήλια του Μακεδονικού Αγώνα. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν απέραντες εκτάσεις με φασολιές που δίνουν την περίφημη ποικιλία «γίγαντες Καστοριάς».
